Si te kuptosh nese telefoni ka virus

Ne kete udhezues do te shpjegojme se si te kuptosh nese telefoni ka virus. Dyshimi per viruse mund t’ju vije ne rastet kur telefoni sillet ne menyre te cuditshme, prsh harxhon baterine shume shpejt edhe pse eshte pak kohe qe e keni blere. Megjithate duhet thene se parregullsite e telefonit mund te lindin edhe nga arsye te tjera qe skane lidhje me viruset, si prsh gabime ne perditesim apo arsye te ngjashme.

Me poshte do ju tregojme disa masa paraprake që mund të merren për të kuptuar se çfarë po ndodh në të vërtetë me telefonin tuaj dhe nëse ka diçka anormale apo jo. Per me shume detaje vazhdoni lexoni me tej.

Permbajtja

• Llojet kryesore te viruseve per telefon
• Si te kuptosh nese telefoni ka virus
  • Perdor nje antimalware per telefon
  • Kontrollo listen e aplikacioneve te instaluara ne telefon
  • Kontrollo konsumin e baterise
  • Kontrollo perdorimin e internetit
  • Kontrollo lejet e aplikacioneve
  • Kontrollo kreditin e mbetur
  • Formato telefonin
• Si te mbrohesh nga viruset per telefon
  • Mos instalo aplikacione nga burime jozyrtare
  • Mbaj sistemin te perditesuar
  • Mos shkruaj fjalekalime ne aplikacione te panjohura

Llojet kryesore te viruseve per telefon

Përpara se të hyjme në detaje dhe te shikojme se si te kuptosh nese telefoni ka virus, mendoj se mund të jetë e dobishme për ju të dini se cilat janë kategoritë kryesore të kërcënimeve kompjuterike me të cilat mund të përballeni. Në këtë mënyrë, ju mund të merrni menjëherë një ide për praninë e mundshme të malware në pajisjen tuaj.

• Adware: siç kuptohet lehtësisht nga emri i tyre, i cili përmban fjalën ad, reklamë, janë ato malware që infektojnë smartfonin e viktimës me dhjetëra njoftime dhe ekrane reklamash. Ato janë ndër malware-ët më të përhapur. Ato janë përgjithësisht të padëmshme për të dhënat e përdoruesit, por janë shumë të bezdisshme.
• Virus: është përkufizimi i përgjithshëm i atyre softuerëve me qëllim të keq, të cilët, pasi nisen, krijojnë lloje të ndryshme dëmtimesh në sistemin e viktimës. Ato kërkojnë ndërhyrjen e përdoruesit për të qenë në gjendje të operojnë dhe të veprojnë në mënyrë të fshehur.
• Trojans: këto janë me sa duket aplikacione legjitime dhe të padëmshme që fshehin kodin keqdashës brenda. Ata kërkojnë ndërveprimin e përdoruesit për të funksionuar. Ato ndahen më tej në kategori të tilla si: SMS Trojans, të cilët përdorin SMS për të dërguar dhe marrë mesazhe; Trojan Bankers, të cilat janë krijuar posaçërisht për të vjedhur të dhënat bankare të viktimave; Trojan Downloaders, të cilët presin një lidhje interneti për të shkarkuar më shumë malware dhe Trojan Ransom, të cilët enkriptojnë të dhënat e viktimës dhe kërkojnë një shpërblim për t’i deshifruar ato.
• Ransomware: siç u shpjegua, ky është malware që kodon të dhënat e viktimës dhe kërkon një shpërblim, dmth një pagesë, për të siguruar çelësin e nevojshëm për dekriptimin e tyre.
• Spyware: Ky është malware i krijuar për të mbledhur, përdorur dhe shpërndarë të dhënat personale të viktimës. Ato mund të përfshihen në malware të tjerë, si trojans dhe adware.
• Worm: këto janë malware që riprodhohen dhe përhapen vetë duke e dërguar veten në pajisje të tjera. Ata zakonisht nuk kërkojnë ndërveprimin e përdoruesit për t’u futur.
• Scareware: këto janë aplikacione, jo domosdoshmërisht me qëllim të keq, të cilat e trembin përdoruesin me mesazhe false për ta nxitur atë të blejë licenca me pagesë ose softuer të tjerë. Një shembull tipik janë aplikacionet e pastrimit të sistemit ose antimalware që trembin përdoruesin duke raportuar probleme dhe kërcënime të zbuluara në smartphone kur në realitet nuk ka asnjë problem për t’u rregulluar.
• Expander: janë malware që synojnë të fryjnë faturën e telefonit duke abonuar përdoruesin në shërbime me pagesë.
• Riskware: ky përkufizim nuk ka të bëjë me malware të vërtetë, por me aplikacione legjitime të cilat, nëse përdoren për qëllime keqdashëse, mund të rezultojnë të jenë mjaft të rrezikshme për privatësinë e përdoruesit. Këtu përfshihen shërbimet e aksesit në distancë, aplikacionet që kanë akses te telefonuesi, menaxherët e shkarkimit dhe të gjitha ato aplikacione që lejohen të kenë në dorë sistemin.

Si te kuptosh nese telefoni ka virus

Tani që keni një kuptim të përgjithshëm të llojeve kryesore të kërcënimeve ekzistuese, mund të hyjme në detaje mbi masat që mund të zbatoni për të mbrojtur pajisjen tuaj nga kërcënimet kibernetike. Më poshtë janë operacionet kryesore që mund t’ju ndihmojnë të kuptoni nëse diçka nuk është në rregull.

Perdor nje antimalware per telefon

Këshilla e parë që mund t’ju jap nëse dyshoni se pajisja juaj është e infektuar, është të përdorni një antimalware, duke kryer kështu një skanim.

Në lidhje me këtë, nëse keni një smartphone Android, mund të hapni Play Store (duke përdorur ikonën e duhur në ekranin bazë ose në sirtarin e aplikacioneve, dmth faqen ku mund të gjeni të gjitha aplikacionet e instaluara në pajisje), trokitni lehtë mbi ikona e llogarisë, e pranishme lart djathtas, më pas duke zgjedhur artikullin Play Protect.

Në këtë mënyrë, ju do të hyni në antivirusin e integruar në pajisje, duke qenë në gjendje të filloni një skanim duke shtypur butonin Analizo/Analizza (zakonisht ky lloj skanimi kryhet gjithashtu automatikisht, kështu që mund të informoheni se një analizë tashmë është kryer). Në çdo rast, nëse doni të shkoni përtej sistemit të integruar të mbrojtjes, mund të jeni të interesuar të përdorni një anti-malware të palëve të treta si Avast Antivirus. 

Nëse keni një iPhone dhe nëse nuk kryeni jailbreak (i ​​cili, duke zhbllokuar ekspozon iOS ndaj kërcënimeve të jashtme, pasi çaktivizon kufizimet e ndryshme dhe masat mbrojtëse të pranishme si parazgjedhje në sistemin operativ), ju duhet të flini të qetë në lidhje me rrezikun e viruseve. Thënë këte, ju këshilloj që ta mbani iPhone tuaj të përditësuar.

Kontrollo listen e aplikacioneve te instaluara ne telefon

Pas skanimit të pajisjes me nje antivirus, mund të kontrolloni listën e aplikacioneve të instaluara. Në fakt, këtu mund të jeni në gjendje të zbuloni aplikacione të mundshme të dyshimta ose të maskuara (të lidhura, për shembull, me kontrollin prindëror ose kundër vjedhjes).

Nëse keni një smartphone Android, thjesht shkoni te Settings/Impostazioni > Apps > Show all apps/Mostra tutte le app. Duke vepruar kështu, do të jeni në gjendje të hidhni një sy në listën e asaj që është instaluar në pajisjen tuaj dhe më pas të kërkoni ndonjë zgjidhje të dyshimtë. Në rast se keni ndonjë dyshim për një aplikacion, mund ta kërkoni atë në Google për të kuptuar nëse është me të vërtetë diçka keqdashëse apo jo. Nëse gjeni diçka vërtet anormale, mund të shtypni emrin e aplikacionit dhe të shtypni butonin Uninstall/Disinstalla, në mënyrë që të fshini gjithçka.

Megjithatë, nëse përdorni një iPhone, mund të gjeni listën e plotë të aplikacioneve të instaluara duke shkuar te shtegu Cilësimet/Impostazioni/Settings > Të përgjithshme/Generali > Hapësira/Spazio/Space iPhone. Për të hequr çdo zgjidhje të dyshimtë, thjesht zgjidhni emrin e aplikacionit dhe trokitni lehtë mbi butonin Fshi aplikacionin/Elimina app. 

Për pjesën tjetër, dua të nënvizoj një rast që është përhapur ndjeshëm ndër vite dmth njoftimet nga shfletuesit (p.sh. Google Chrome) të cilat në Android mund të bëhen vërtet të bezdisshme. Problemi zakonisht mund të zgjidhet duke fshirë të gjitha të dhënat e shfletimit (por kini parasysh se sesioni i shfletuesit do të rivendoset nga e para, prandaj sigurohuni që të mbani mend fjalëkalimet e llogarive që zakonisht përdorni).

Më konkretisht, nëse përdorni Google Chrome, thjesht shtypni ikonën me tre pika, e pranishme lart djathtas, shkoni te shtegu Historia/Cronologia > Pastro të dhënat e shfletimit/Cancella dati di navigazione > Të avancuara/Avanzate, zgjidhni Nga fillimi/Dall’inizio si Interval kohor, vendosni shenjen ne të gjitha kutitë dhe shtypni Fshi te dhenat/Cancella dati. 

Kontrollo konsumin e baterise

Nje menyre tjeter se si te kuptosh nese telefoni ka virus, eshte të kryeni një kontroll të shpejtë të aplikacioneve që konsumojnë më shumë bateri. Në fakt, disa zgjidhje dashakeqe kryejnë monitorim të vazhdueshëm, duke pasur kështu një ndikim të rëndësishëm në autonomi. Prandaj, marrja e informacionit të konsumit mund t’ju ndihmojë të gjeni aplikacione të mundshme me probleme.

Nuk është e vështirë të vazhdohet, pasi si nga Android ashtu edhe nga iPhone, thjesht ndiqni rrugën Cilësimet/Impostazioni > Bateria (mundësisht duke shtypur edhe opsionin e përdorimit të baterisë/Utilizzo batteria) dhe hidhini një sy asaj që shfaqet në ekran. Në fakt, do të ketë grafikë dhe indikacione që do t’ju lejojnë të kuptoni menjëherë nëse diçka nuk shkon.

Është e qartë se nëse vëreni praninë e një aplikacioni me konsum jonormal, ndoshta të instaluar së fundmi, mund t’ju këshilloj vetëm të provoni ta çinstaloni dhe të shihni nëse situata është zgjidhur. 

Kontrollo perdorimin e internetit

Nje menyre tjeter se si te kuptosh nese telefoni ka virus, eshte ajo që lidhet me përdorimin e lidhjes së internetit. Në fakt, disa malware, të tillë si trojanët e shkarkimit/trojan downloader, përfitojnë nga lidhja juaj e internetit për të shkarkuar përmbajtje me qëllim të keq. Lloje të tjera malware, të tilla si spyware, përdorin lidhjen e internetit për të dërguar të dhënat personale të viktimave te njerëzit e këqij. Shkurtimisht, mund të jetë e dobishme të kryhet një kontroll në këtë kuptim.

Për ta bërë këtë nga Android, thjesht shkoni te Cilesimet/Settings/Impostazioni > Rrjeti dhe Interneti/Rete e Internet > Internet, shtypni ikonën e ingranazhit që ndodhet pranë emrit të operatorit telefonik dhe trokitni lehtë mbi opsionin e përdorimit të të dhënave të app/Utilizzo dati delle app. Megjithatë, në iPhone, rruga për të ndjekur është se Cilesimet/Impostazioni/Settings > Cellular > Cellular Data.

Në këtë pikë, gjithçka që duhet të bëni është të kontrolloni për ndonjë konsum të dyshimtë dhe ndoshta të çinstaloni aplikacionin e përfshirë. 

Kontrollo lejet e aplikacioneve

Nje tjeter menyre se si te kuptosh nese telefoni ka virus është ajo që lidhet me lejet e dhëna për aplikacione e ndryshme. Në fakt, çdo aplikacion keqdashës mund të kërkojë leje të çuditshme.

Për të kontrolluar gjithçka nga Android, thjesht ndiqni shtegun Cilësimet/Impostazioni > Privatësia/Privacy > Paneli i privatësisë/Dashboard della privacy, ndërsa nga iPhone mund të shkoni te Cilësimet/Impostazioni > Privatësia dhe siguria/Privacy e sicurezza > Raporti i privatësisë së app/Resoconto sulla privacy delle app (duke shtypur artikullin Aktivizo raportin e privatësisë së app/ttiva resoconto sulla privacy delle app për të parë se sa shpesh aplikacionet përdorin lejet e ndryshme).

Për pjesën tjetër, ju kujtoj se procedurat e zhbllokimit, te tilla si root ose jailbreak mund të rrezikojnë sigurinë e pajisjes tuaj, ndaj ju këshilloj që të mos i zbatoni ato (edhe sepse epoka e artë e modifikimit tashmë ka përfunduar). Për më tepër, nëse keni një iPhone, ju rekomandoj gjithashtu të hidhni një sy në praninë e mundshme të profileve të personalizuara në shtegun Cilësimet/Impostazioni > Të përgjithshme/Generali > VPN dhe menaxhimi i pajisjes/VPN e gestione dispositivi, duke hequr çdo cilësim që nuk i keni konfiguruar vetë.

Kontrollo kreditin e mbetur

Përveç problemeve që lidhen me aplikacionet e instaluara në pajisje, ka disa malware që veprojnë në pjesën e telefonike të një smartphone dhe shkaktojnë tarifa të padëshiruara. Për të verifikuar që nuk keni rënë viktimë e njërit prej tyre, kontrolloni kreditin e mbetur të disponueshëm në kartën tuaj SIM dhe në rast anomalish, kontaktoni menjëherë operatorin tuaj.

Për të zbuluar kreditin e mbetur në linjën tuaj, mjafton të telefononi në numrin e dhënë për këtë qëllim ose të hapni aplikacionin zyrtar të operatorit tuaj telefonik. 

Formato telefonin

Në rast se keni arritur këtë pikë në udhëzues dhe nuk keni mundur ende ta zgjidhni problemin, ndoshta mund ta beni duke formatuar telefonin inteligjent. Kjo eshte nje zgjidhje qe behet ne raste ekstreme por duhet thene se eshte ajo me efikasja per heqjen e te gjitha viruseve te mundshme.

Si te mbrohesh nga viruset per telefon

Tani që jeni të vetëdijshëm për të gjitha çështjet përkatëse që lidhen me identifikimin e një virusi, doni te dini se çfarë parandalimi mund të vendosni për të mos përfunduar më në këtë situatë në të ardhmen, atehere më poshtë mund të gjeni disa hapa të rëndësishëm që mund të të ndërmerrni.

Mos instalo aplikacione nga burime jozyrtare

Fatkeqësisht, malware shfaqet herë pas here edhe në dyqanet zyrtare të Google Play dhe App Store. Megjithatë, mund të thuhet me siguri të se shumica e aplikacioneve në dyqanet zyrtare të Google dhe Apple janë të kontrolluara dhe nuk përmbajnë asnjë kod keqdashës.

Prandaj, nëse doni të flini sa më qetë që të jetë e mundur, duke minimizuar rrezikun e përplasjes me ndonjë virus, mos shkarkoni aplikacione nga burime jozyrtare (për shembull, nga faqet e internetit të palëve të treta që ju lejojnë të shkarkoni skedarë APK). Kjo këshillë ka të bëjë qartë me Android.

Në iPhone është përgjithësisht më komplekse të instaloni aplikacione që nuk vijnë nga App Store, por ajo që mund t’ju këshilloj është të shmangni jailbreaking. Me pak fjalë, perdorni vetëm shërbimet zyrtare.

Mbaj sistemin te perditesuar

Eshtë gjithmonë një ide e mirë që të përditësoni rregullisht sistemin operativ të telefonit.

Në fakt, kjo zvogëlon rrezikun e malware dhe situatave të tjera me qëllim të keq për shkak të vrimave të sigurisë të cilat, korrigjohen përmes përditësimeve të softuerit. 

Mos shkruaj fjalekalime ne aplikacione te panjohura

Nëse vërtet keni nevojë të shkarkoni aplikacione që vijnë nga zhvillues pak të njohur, përpiquni të mos futni informacione të ndjeshme brenda tyre.

Për shembull, është një ide e mirë të shmangni futjen e fjalëkalimeve të llogarive tuaja të Google ose Apple: këto mund të jenë aplikacione të paketuara posaçërisht për të mbledhur të dhënat e përdoruesit.