Si te kuptosh nese nje email ka virus

Ne kete udhezues do te shpjegojme se si te kuptosh nese nje email ka virus apo jo. Me poshte do ju japim një sërë këshillash të vlefshme për të kuptuar kete dhe per te evituar email-et e demshme per paisjen tuaj.

Permbajtja

• Si te kuptosh nese nje email ka virus: Kontrollo dërguesin
• Si te kuptosh nese nje email ka virus: Kontrollo listën e marrësve
• Kontrollo tekstin
• Si te kuptosh nese nje email ka virus: Kontrollo bashkëngjitjet dhe linket
• Si të mbrohesh nga viruset që gjenden në email

Si te kuptosh nese nje email ka virus: Kontrollo dërguesin

Mund t’ju duket e parëndësishme, por kontrolli i parë që duhet të bëni për të kuptuar nëse një email është/ka virus apo jo, eshte te kontrolloni derguesin, dmth personin nga i cili keni marrë emailin. Zakonisht, ky informacion gjendet në pjesën siper të dritares që përmban mesazhin, qofte në kompjuter ashtu edhe në telefon. Nese e njihni vazhdoni me leximin e email.

Përndryshe, shikoni me kujdes adresën e emailit që ju propozohet dhe nëse keni përshtypjen se është një person real, vazhdoni me leximin e hapave të mbetur të këtij udhëzuesi, për të kuptuar nëse jeni marrësi i vetëm i e-mail dhe nëse mesazhi në të është në dukje normal.

Nëse adresa ju duket e çuditshme ose vjen nga një bankë e supozuar, ndonjë institucion krediti ose ndonjë platformë tjetër ku mund të jeni regjistruar, mos hezitoni ta kërkoni në Google. Në shumicën e rasteve emailet e papritura nga institucionet e kreditit ose portalet online duhet të konsiderohen si një përpjekje phishing, dmth si vjedhje te kredencialeve të aksesit në shërbimet që duhet të mbetet rreptësisht private.

Si te kuptosh nese nje email ka virus: Kontrollo listën e marrësve te email-it

Nëse dërguesi nuk ju ngjall ndonjë dyshim, hidhini një sy listës së plotë të marrësve të emailit që po lexoni. Mund ta bëni këtë duke parë fushat A/To dhe Cc (ajo e marrësve të kopjeve të karbonit) që banojnë në program (ose në faqen e internetit) përmes të cilit zakonisht lexoni emailet tuaja. Në disa raste, për t’i parë ato, mund t’ju duhet të zgjidhni artikullin e duhur (p.sh. Visualizza Cc).

Nëse nuk jeni i vetmi në këto fusha, duhet të filloni të keni disa dyshime sepse mund të jetë një letër zinxhir e padëmshme, ose një përpjekje për të vetë-përsëritur një virus. Në këtë rast, vetë dërguesi mund të mos jetë as në dijeni të mesazheve të e-mail të dërguara, edhe pse ato vijnë nga kutia e tij te postës elektronike. Për t’u siguruar, hidhini një sy tekstit të emailit, siç do ta shpjegoj në kapitullin tjetër të udhëzuesit.

Shënim: në përgjithësi, kjo bisede nuk vlen për emailet që lidhen rreptësisht me studimin ose punën, të marra nga eprorët, kolegët ose mësuesit. Është praktikë e zakonshme përdorimi i fushës Cc për të dërguar të njëjtin email te shume njerez.

Kontrollo tekstin

Në rast dyshimesh, është absolutisht thelbësore të lexoni me kujdes tekstin që përmban një e-mail për të kuptuar nëse ky i fundit është ose jo i ligjshëm. Për të filluar, hidhini një sy temës së vetë mesazhit. Në disa raste, kjo mjafton për të kuptuar menjëherë nëse emaili në fjalë përmban ose jo një virus. Ja disa raste të tilla.

• Email-et nga bankat: nëse teksti i emailit i referohet një llogarie të bllokuar, një shume parash për t’u mare ose nevojën për të hyrë në portalin tuaj bankar, se ndryshe humbni llogarine dhe shumën e depozituar në llogarinë përkatëse, mos mendoni dy herë por fshini mesazhin, veçanërisht nëse ai përmban një link për t’u ndjekur dhe per tu futur ne llogarine tuaj bankare.
• Email-et e papritura të rivendosjes së fjalëkalimit: ashtu si më sipër, ky lloj emaili mund të jetë në fakt një përpjekje për vjedhje kredencialesh. Keqdashesi duke u paraqitur si administrator i faqes në internet, mund t’ju kërkojë të konfirmoni llogarinë tuaj duke u identifikuar duke përdorur një link të veçantë, për të shmangur çaktivizimin të profilit. Në raste të tilla, ju këshilloj që të shmangni me kujdes hyrjen përmes linkut të propozuar.
• E-mail kërkese për dokumentacion: nëse nuk keni nisur qëllimisht një proces të caktuar që kërkon dërgimin e dokumenteve me email, mos dërgoni dokumentet tuaja të identitetit, të çfarëdo lloji që mund të jenë. Për më tepër, shmangni kategorikisht dërgimin e skanimit të dyanshëm të kartës së kreditit (e cila përmban kodin e sigurisë të nevojshme për marrjen e autorizimit për të kryer pagesa online). Ndonëse nuk është saktësisht një virus, pasojat mund të jenë shumë të padëshiruara për ju, duke filluar nga vjedhja e identitetit deri te shterimi i llogarisë suaj bankare. 
• Email-et per parave te mara nga trashëgimite: gjithashtu në këtë rast, këto janë pothuajse gjithmonë emaile false (prsh nëse nuk keni një “xhaxha nga Amerika” që nuk e dinit se ekzistonte). Në asnjë rrethanë mos u përgjigjeni mesazheve të këtij lloji, as klikoni në linket e përdorura për marjen e shumës se supozuar.

Një aspekt tjetër shumë i rëndësishëm, përveç përmbajtjes së tekstit, duhet të identifikohet në formën e tij. Shumica e emaileve që përmbajnë viruse ose, në përgjithësi, tentativa për sulme kompjuterike, janë shpërndarë fillimisht në anglisht, për t’u përkthyer më pas mekanikisht për të tërhequr viktimat që banojnë në vende të tjera nga ato anglishtfolëse.

Për këtë arsye, këto mesazhe e-mail shpesh paraqiten në shqipe të pasaktë, që përmbajnë gabime gramatikore ose logjike të dukshme. Prandaj, nëse duhet ta gjeni veten ballë për ballë me një mesazh të papritur, të shkruar në mënyrë jogramatike ose të pakuptimtë, ju jeni pothuajse me siguri duke lexuar një email që përmban një virus ose në çdo rast nuk është dërguar për qëllime të ligjshme. 

Si te kuptosh nese nje email ka virus: Kontrollo bashkëngjitjet dhe linket

Një tjetër kambanë alarmi shumë e rëndësishme për të njohur një email që përmban një virus gati për veprim është prania e bashkëngjitjeve të papritura. Programe të shumta, aplikacione dhe sajte të internetit për të hyrë në postën elektronike bllokojnë marrjen e .exe, .dmg, .java, .js ose .vba. Këto janë, përkatësisht, skedarë të ekzekutueshëm për Windows, programe për macOS, programe Java, skriptet JavaScript ose aplikacione Visual Basic. Nëse merrni një skedar të këtij lloji, mos e shkarkoni bashkengjitjen dhe as ta hapni. Në 95% të rasteve, bëhet fjalë për malware (qoftë virus, spyware ose, edhe më keq, ransomware).

Megjithatë, këto nuk janë të vetmet bashkëngjitje që janë në të vërtetë të rrezikshme: ka lloje të tjera skedarësh që mund të jenë vektorë të një virusi. Më poshtë po rendis ato më të njohurat.

• Skedarët.scr/.scr, .exe: në letër, një skedar.scr përfaqëson një screensaver. Në praktikë, është një vektor infeksioni shumë jetëgjatë, i cili në disa raste përdoret edhe sot.
• Skedarët rar.exe vetë-ekstraktues: megjithëse disa programe arkivimi përfshijnë funksione të nxjerrjes të pavarur (në mënyrë që të mundësohet shikimi i përmbajtjes në kompjuter që nuk e kanë të instaluar vetë softuerin), ky lloj skedari përdoret shpesh për përhapjen e viruseve të lloje të ndryshme.
• Arkivat.zip, .rar, .7z ose lloje të tjera: jo të gjithë arkivat janë të rrezikshëm, por kushtojini vëmendje atyre që përmbajnë, brenda tyre, një file.exe ose çdo lloj skedari tjetër të përmendur më sipër. Ky truk përdoret gjerësisht për të anashkaluar blloqet e sigurisë të ofruara nga shërbimet e postës elektronike. Për informacionin tuaj, arkivat e mbrojtura me fjalëkalim mund të anashkalojnë gjithashtu kontrollet e antivirusit (përveç nëse i nxjerrni).
• Skedarët Office që përmbajnë makro dhe PDF: për informacionin tuaj, një makro përfaqëson një seri komandash automatike që mund të thirren në mënyrë të pavarur nga vullneti i përdoruesit, thjesht duke hapur një skedar dhe duke iu përgjigjur pozitivisht mesazhit të konfirmimit të shfaqur në fillim. Edhe pse programet e Microsoft Office e kanë këtë veçori për të automatizuar detyra të lodhshme dhe të përsëritura, makro-t mund të përdoren gjithashtu për të dëmtuar ose ndryshuar të dhënat ose sistemin operativ në kompjuter. Në disa raste, edhe PDF-të mund të jenë mjet për malware, kur arrijnë të shfrytëzojnë vrimat në programe si Adobe Reader.
• Skedarët Apk/ipa: këto janë, përkatësisht, aplikacione të krijuara për Android dhe iPhone. Ato mund të përmbajnë viruse, spyware ose, edhe më keq, ransomware. Megjithëse hapja autonome e një skedari ipa nuk është pothuajse asnjëherë e menaxhueshme drejtpërdrejt nga iPhone, argumenti nuk vlen, megjithatë, për Android: mjafton të aktivizoni instalimin nga burime të panjohura për të mundësuar nisjen e këtij lloji skedari.

Ne ju këshillojme që paraprakisht t’i fshini emailet që përmbajnë bashkëngjitje të këtij lloji, përveç nëse dini se kush i dergon dhe pse. 

Si të mbrohesh nga viruset që gjenden në email

Megjithatë, për të fjetur të qetë, ju këshillojme të përgatisni pajisjen tuaj për të menaxhuar urgjencat, duke bllokuar veprimin e një virusi në zanafille edhe nëse, gabimisht e hapni ate.

Në shumicën e rasteve, mjafton të lihen aktive mbrojtjet e ofruara nga sistemi operativ: antivirusi Windows Defender në sistemet operative Microsoft, sistemin e mbrojtjes Gatekeeper në Mac (që parandalon ekzekutimin e programeve të paautorizuara) dhe Google Play Protect në Android (sistemi i skanimit automatik i dedikuar për zbulimin dhe bllokimin në kohë të aplikacioneve të dëmshme).

Për një nivel shtesë sigurie, mund të mendoni t’i drejtoheni një antivirusi të palës së tretë, i cili duhet të jetë i përhershëm aktiv dhe i përditësuar vazhdimisht. Në këtë mënyrë, shanset për t’u prekur nga një virus kompjuterik reduktohen në mënyrë drastike. 

Për një nivel edhe më të madh sigurie, mund të shtoni gjithashtu një zgjidhje anti-malware në antivirus. Këto programe mund të ekzekutohen herë pas here për të zbuluar çdo kërcënim që funksionon i fshehur ose kanë mbetur të padukshëm për antivirusin.

Ndër anti-malware më të fuqishëm dhe efektivë, rekomandojme Malwarebytes. Kjo është një zgjidhje falas (me veçori shtesë, si skanimi në kohë reale, i cili mund të zhbllokohet për një tarifë) i pajisur me një ndërfaqe të thjeshtë dhe një bazë të dhënash të përditësuara vazhdimisht.